ADN tumorale qarkulluese (ctDNA) në kancerin e gjirit
Çfarë është ADN-ja e tumorale qarkulluese (ctDNA)?
ADN-ja tumorale qarkulluese (ctDNA) është një formë ADN-je që çlirohet në gjakun e pacientit nga qelizat e kancerit kur ato shkatërrohen. Ky test po tërheq shumë interes, pasi mund të ndihmojë në zbulimin e sëmundjes minimale reziduale (MRD), me anë të vetëm një analize gjaku, duke identifikuar pacientët që kanë risk për rekurrencë të sëmundjes në të ardhmen e afërt.
Pyetja kryesore që shtrohet është: a mund të përdorim ctDNA për të përcaktuar trajtime që parandalojnë ose vonojnë rikthimin e kancerit?
Si funksionon testimi i ctDNA-së në praktikë?
Megjithëse testet për ADN-në tumorale qarkulluese (ctDNA) janë një teknologji premtuese, ende nuk kemi një udhëzues të qartë se si t’i interpretojmë dhe t’i përdorim rezultatet në mënyrë optimale në kancerin e gjirit.
Testimi pas trajtimit të kancerit të gjirit
Supozojmë se testimi për ctDNA është kryer në një pacient pas përfundimit të trajtimit, që përfshin kirurgjinë, kimioterapinë dhe rrezatimin. Terapitë afatgjata, si terapia hormonale ose anti-HER2, konsiderohen si trajtime mbajtëse.
Nëse testi zbulon ctDNA, pra është pozitiv: Zakonisht rekomandohet të kryhet një ekzaminim imazherik (PET-CT) për të parë nëse kanceri është rikthyer.
Nëse PET-CT evidenton praninë e tumorit në trup, pacienti rifillon trajtimin. Ajo çka nuk dimë është nëse fillimi i trajtimit në këtë fazë të hershme (bazuar vetëm në ctDNA) përmirëson mbijetesën afatgjatë (OS). Mund të ndodhë që trajtimi i filluar më herët, shton vetëm efektet anësore, pa sjellë përfitime afatgjata në mbijetesë.
Nëse PET-CT nuk evidenton praninë e tumorit në trup, situata bëhet më e komplikuar. Pacienti ka një test pozitiv për ctDNA, por nuk ka prova të rikthimit të tumorit në imazheri.
Arsyet e një testi ctDNA pozitiv por pa evidenca të sëmundjes në ekzaminimet imazherike, mund të jenë edhe për shkak të një rezultati fals pozitiv, ashtu siç mund të jenë edhe për shkak të përmasave të vogla të tumorit, çka vështirëson identifikimin me imazheri.
Nëse testi nuk zbulon ctDNA, pra është negativ: Edhe një rezultat negativ nuk është gjithmonë garanci se kanceri nuk do të rikthehet. Mund të ketë rezultate fals negative, ku ctDNA nuk janë detektuar, por megjithatë rikthimi i tumorit ndodh më vonë.
Edhe pse gjithnjë e më shumë testimet për ctDNA po gjejnë përdorim, pasi shpesh janë të dobishme për të parashikuar rikthimin e mundshëm të kancerit, aktualisht nuk dimë saktësisht si të veprojmë kur marrim rezultate pozitive ose negative. Kjo pasiguri e bën të vështirë përdorimin e tyre të gjerë në praktikën klinike dhe nevojën për më shumë evidenca dhe udhëzime të qarta për përdorimin e tyre.
Çfarë është studimi ZEST?
Studimi ZEST, i prezantuar në Simpoziumin e Kancerit të Gjirit në San Antonio 2024, kishte për qëllim të shqyrtonte nëse shtimi i niraparibit (një PARP inhibitor) mund të ndihmonte në parandalimin e rekurrencës në pacientët me:
Kancer gjiri triple negativ ose
Kancer gjiri HR+ me mutacion BRCA,
të cilët kishin test pozitiv për ctDNA, por nuk kishin shenja të dukshme të rikthimit të sëmundjes në imazheri.
Studimi në fakt, u ndërpre për shkak të numrit shumë të vogël të pacientëve me ctDNA pozitive që plotësonin kriteret për përfshirje. Nga 1901 pacientë të testuar:
Vetëm 147 pacientë (7.7%) kishin test pozitiv për ctDNA.
Nga këta, vetëm 40 pacientë plotësonin kriteret të përfshiheshin në studim, pasi pjesa tjetër u përjashtua (shumica për shkak se tashmë kishte evidenca radiologjike të rekurrencës së sëmundjes).
Të dhënat nga studimi (edhe pse statistikisht jo sinjifikative për shkak të numrit të ulët të pacientëve të përfshirë) treguan se:
Pacientët që morën niraparib kishin një kohë mesatare pa rekurrencë prej 11.4 muajsh.
Pacientët që morën placebo kishin një kohë mesatare pa rekurrencë prej 5.4 muajsh.
Rezultatet e studimit sugjerojnë një përmirësim potencial me niraparib, por për shkak të popullatës së vogël të studimit, këto të dhëna nuk janë të mjaftueshme për të nxjerrë përfundime të rëndësishme.
Studime të tjera janë duke u zhvilluar aktualisht për të ndihmuar interpretimin e testimit ctDNA në kancerin e gjirit (PERSEVERE, KAN-HER2, DARE, LEADER, TRAK-ER, dhe TREAT-ctDNA), të dhënat e të cilëve do të hedhin dritë dhe do të sjellin një qasje edhe më të personalizuar të trajtimit të kancerit të gjirit.
